Druga droga prowadzenia profilaktyki kładzie nacisk na doskonalenie nauczycieli w tym właśnie zakresie. Przykładanie uwagi do higieny głosu oraz uświadamianie o konsekwencjach ma kluczowe znaczenie. Istotne są również regularne wizyty kontrolne u laryngologa (a jeśli zachodzi taka potrzeba, również u foniatry). Choroba zawodowa może w przypadku nauczyciela zostać orzeczona po przepracowaniu 15 lat, stąd posiadanie dokumentacji medycznej z dotychczasowego leczenia ma duże znaczenie [3].

Pomimo tego, że opieka dla osób pracujących głosem jest wysoce rozwinięta, w 2017 roku to właśnie choroby zawodowe narządu głosy były trzecią co do diagnozy jednostką chorobową rozpoznawaną w Polsce (zaraz po pylicach płuc i chorobach zakaźnych i pasożytniczych). Wnioskiem tego należy poddać weryfikacji, czy system profilaktyki, pomimo takich nakładów, przynosi oczekiwane efekty i rezultaty [1].

Działania profilaktyczne

Podjęcie działań profilaktycznych jest podstawą w zapobieganiu rozwoju wszelkich chorób i zawodowe choroby narządu głosu nie stanowią odstępstwa od tej reguły. Najważniejsze z tego punktu widzenia są warsztaty i ćwiczenia dające podstawy do opanowania prawidłowej emisji głosu jeszcze przed podjęciem pracy, w której głównym narzędziem jest właśnie głos. Stąd wprowadzenie do planu studiów pedagogicznych kursu z zakresu emisji głosu, jednak ich program nie do końca odpowiada oczekiwaniom nauczycieli, głównie z uwagi na fakt nieradzenia sobie z nadmiernym wysiłkiem głosowym, obciążeniem czasowym oraz stresem. Stąd bardzo istotne jest przestrzeganie zasad profilaktycznych przez pracodawców, jednak na tej stronie umowy nie może leżeć cała odpowiedzialność – wpływa to demotywacyjnie na samego pracownika [1].

Proces leczenia

Bazując na aktualnej wiedzy medycznej, kompleksowa opieka nad osobami pracującymi głosem jest niezbędna i konieczna. Praca nad takim pracownikiem powinna być holistyczna – tzn. prowadzona przez zespół specjalistów: laryngologa, foniatrę, logopedę, fizjoterapeutę, psychologa, co w warunkach ambulatoryjnych jest trudne do realizacji. Odpowiedzią na tę potrzebę jest możliwość skorzystania z 24-dniowego turnusu sanatoryjnego ZUS [1].

Orzekanie o chorobie zawodowej

Choroba zawodowa jest ściśle powiązana ze stwierdzonymi zmianami w zakresie narządu głosu a warunkami pracy. Powiązania te należy określić i wskazać, by wnioskowanie o orzeczenie było zasadne. Osoba ubiegająca się musi wykazać narażenie na oddziaływanie czynnika szkodliwego, który występować musi w odpowiednim natężeniu i przez wystarczająco długi okres, przy czym obraz kliniczny choroby musi pozostać zmienny (mniej lub bardziej). Ostatnim, ale również niezwykle istotnym aspektem orzekania jest wykluczenie możliwości powstania choroby przed podjęciem pracy lub też jej rozwoju z powodu innych, niezależnych od warunków zatrudnienia [2].

W sytuacji, kiedy działania profilaktyczno-lecznicze są zaplanowane i zorganizowane w sposób prawidłowy, orzeczenie o chorobie zawodowej może zostać uznane w przypadku niedostosowania przez pracodawcę warunków pracy. W procesie orzekania kluczowe znaczenie ma badanie wstępne foniatryczne, przebieg pracy, odbyte szkolenia z zakresu emisji głosu oraz współistniejące schorzenia, które w mniejszy lub większy sposób mogą wpływać na głos. Powołując się na wytyczne UE, na pracodawcy ciąży odpowiedzialność dbałości o ochronę pracowników przed wystąpieniem choroby zawodowej poprzez szkolenia, zapewnienie odpowiednich warunków pracy i podjęcie działań profilaktycznych, jednak pracodawca nie ponosi odpowiedzialności finansowej za uszkodzenia narządu głosu powstałe w toku pracy [1].