Dysfonia, czyli zaburzenia funkcji głosowych, stanowią bardzo istotny wyznacznik poczucia funkcjonowania w społeczeństwie, a dokładniej komunikowania się z otaczającym światem. Odczuwanie niepełnosprawności z tego tytułu wiąże się z ograniczeniami codziennego funkcjonowania i znacznym spadkiem jakości życia. Istnieje wiele czynników mających pośredni oraz bezpośredni wpływ na dysfunkcje głosowe, a jednym z najbardziej istotnych jest stres, który – jak pokazują badania – ma znaczący wpływ na powstawanie zjawiska dysfonii.
Głos stanowi podstawę komunikacji z otoczeniem. Jest to element naszego życia, który pozwala nam funkcjonować w społeczeństwie oraz spełniać swoje role życiowe. Jakość naszego głosu to efekt działania wielu czynników, z których jednym – bardzo znaczącym – jest stres. Polska nie jest odosobnionym krajem borykającym się z problemem codziennie przeżywanego stresu, gdyż niemalże 1/4 naszego społeczeństwa tak właśnie deklaruje. W kontekście naszego głosu wszelkie napięcia będące efektem przeżywania sytuacji stresowych mogą prowadzić do jego zaburzeń. Te z kolei określane są mianem dysfonii[1].
Podejmując się klasyfikacji zaburzeń głosu, w literaturze specjalistycznej podkreślone są związane z tym trudności. Wynikają one z wzajemnego czynnościowo-organicznego połączenia funkcjonowania krtani, gdzie częstym przypadkiem są zmiany organiczne wynikające bezpośrednio ze zmian czynnościowych, jakie zachodzą w obrębie tego narządu. Innym problemem, jaki staje na drodze odpowiedniej kwalifikacji zaburzeń głosu, są niejednorodne przyczyny – innymi słowy, różnorodność czynników jest bardzo duża. Specjaliści z zakresu foniatrii (dziedziny medycyny zajmującej się patologiami występującymi w obrębie krtani oraz ich leczeniem), podejmując się próby zaklasyfikowania zdiagnozowanego zaburzenia, zobowiązani są do bardzo szerokiego spojrzenia na zastany stan patologiczny w kontekście bardzo dużej ilości czynników[2].
Powołując się na klasyfikację Unii Foniatrów Europejskich, zaburzenia głosu można podzielić w następujący sposób: „głos prawidłowy; chrypka; lekka dysfonia; dysfonia średniego stopnia; afonia; głos zastępczy (uzyskiwany za pomocą protezy)”[2].
Należy mieć na uwadze, że nie jest to jedyna klasyfikacja zaburzeń głosowych oraz fakt, że ulegają one ciągłym zmianom w miarę rozwoju wiedzy dotyczącej mechanizmów wpływających na powstawanie zaburzeń głosowych[2].
Dysfonia
Termin dysfonia stanowi określenie dla zaburzeń głosu, które mogą objawiać się na wiele sposobów i pod wieloma postaciami. Dotyczy to wszystkich elementów i przymiotów, jakimi możemy opisać funkcjonowanie naszego głosu – zaburzenia mogą dotykać bowiem zarówno częstotliwości głosu, jego natężenia, jak i barwy. Nieprawidłowości określane mianem dysfonii mogą przejawiać się w różnych kombinacjach i występować w różnych „zestawieniach”. Istnieją także przypadki, kiedy nieprawidłowości występują osobno. Dysfonia to zmiany w zakresie sposobu emisji głosu, tonu czy charakteru głosu, jego zakresu, a także wydolności oraz funkcji. Do nierzadko występujących zjawisk towarzyszących dysfonii zalicza się chrypkę, która stanowi efekt nieprawidłowych wibracji fałdów głosowych[2].
fot. panthermedia
Zaburzenia głosu mogą być spowodowane zarówno zmianami chorobowymi krtani, jak również stanowić efekt zmian umiejscowionych pozakrtaniowo. Ponadto można również dopatrywać się przyczyn czynnościowych, które wynikają z nieprawidłowości w procesach fonacyjnych. Nieprawidłowe działanie mięśni umiejscowionych zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz krtani powoduje zakłócenia, dysharmonię oraz nieprawidłową koordynację oddechowo-fonacyjną.
W przypadku dysfonii organicznych mowa jest o zaburzeniach, które wywołane są konkretnymi zmianami patologicznymi – jeśli terapia lecznicza zostanie prawidłowo przeprowadzona, ulegają one remisji[2].
Stres a zaburzenia głosu
W literaturze zajmującej się problemem zaburzeń głosowych odnajdziemy różne badania dotyczące postrzegania przyczyn zaburzeń głosu przez osoby na nie cierpiące. Obok infekcji górnych dróg oddechowych jedną z najczęściej pojawiających się przyczyn jest stres, postrzegany jako czynnik mający znaczący wpływ na generowanie problemów z głosem. Specjaliści nie mają jednak wątpliwości, że jeden czynnik nie jest w pełni odpowiedzialny za pojawienie się problemów z głosem – mowa jest raczej o nakładaniu się czynników współistniejących[3].
Napięcia mięśni pojawiające się w obrębie głowy oraz szyi, które mają miejsce pod wpływem przeżywanego stresu, znacząco wpływają na oddech, który z kolei staje się przyspieszony oraz ulega spłyceniu, co w konsekwencji może doprowadzić do powstania nieprawidłowości na drodze oddechowej. Sama reakcja emocjonalna może również mieć wpływ na pojawienie się napięć w krtani, a to staje się przyczyną powstania nieprawidłowości związanych z drganiami fałdów głosowych. Biorąc pod uwagę wyżej wymienione fakty, stres stanowi bardzo ważny czynnik mający wpływ na zaburzenia funkcjonowania głosu. Dodatkowym aspektem jest zahamowanie pracy gruczołów wydzielniczych, co również może mieć miejsce w sytuacji stresowej, a efektem tego jest odczuwanie suchości błon śluzowych oraz dyskomfortu w obrębie błon śluzowych, jamy ustnej, gardła oraz krtani[1].
