Układ skupisk tkanki chłonnej umiejscowiony na granicy drogi oddechowej i pokarmowej nazywany jest pierścieniem Waldeyera, a w jego skład wchodzą takie elementy, jak migdałki podniebienne, migdałek gardłowy (tzw. trzeci migdał), migdałek językowy, migdałki trąbkowe, pasma chłonne oraz rozproszone grudki chłonne na tylnej ścianie gardła. Największym objętościowo elementem są migdałki podniebienne, które to wykazują aktywność w kontakcie z antygenem – pojawiają się skupiska namnażania (odgraniczonej tanki chłonnej), które znikają po około 3 tygodniach od styczności z antygenem, przy czym same centra namnażania to nic innego jak skupiska limfocytów. Migdałki charakteryzują się bardzo wysokim stężeniem immunoglobulin, wyższym te rejestrowane w śledzionie czy węzłach chłonnych, a ich budowa pozwala je zaliczyć do narządów limfatycznych, stanowiących element bariery immunologicznej chroniącej nas przed antygenami pokarmowymi i oddechowymi [1].

Dyskusyjna rola migdałków podniebiennych

Rola migdałków podniebiennych jest kwestią dyskusyjną w rozważaniach wielu specjalistów – w założeniu stanowią one element bariery organizmu ludzkiego, element obronny przed drobnoustrojami dostającymi się do organizmu drogą pokarmową oraz wziewną. Z drugiej jednak strony mogą byś źródłem poważnego zagrożenia dla organizmu – kiedy dochodzi do patologicznych zmian w ich obrębie, co zazwyczaj ma miejsce w sytuacji przewlekłego stanu zapalnego. Takie nieprawidłowości mogą stać się elementem warunkującym patogenezę wielu schorzeń, w tym reumatycznych, zapalnych kłębuszków nerkowych, wsierdzia, a także chorób z autoagresji. W toku badań dotychczas przeprowadzonych zauważono bowiem statystycznie częściej występujące krążące kompleksy immunologiczne u osób z patologiami w obrębie migdałków [1].

Proces diagnostyczny

Rozpoczęcie badań to zawsze wywiad lekarski, który powinien dać specjaliście informacje na temat częstości występowania kataru, okresów niedrożności nosa, chrapania, snu z otwartymi ustami, przebytych stanów ostrego zapalenia migdałków. Ważne są także informacje dotyczące zapaleń ucha środkowego lub tez epizodów bólu w tym obszarze. Rodzice zostaną zapytani o swoje spostrzeżenia i obserwacje względem zachowania dziecka i jego funkcjonowania w kontekście podejrzenia niedosłuchu (podgłaśnianie TV, zaburzenia związane z artykulacją, trudności w nauce) [1].

Kolejnym etapem jest badanie laryngologiczne, w skład którego wchodzi badanie jamy ustnej i gardła, rynoskopia przednia i tylna, badanie palpacyjne (dotykowe) szyi [1].

Rynoskopia jest badaniem umożliwiającym wizualną ocenę struktur nosowo-gardłowych, a także wydzieliny, błony śluzowej nosa, wyglądu małżowin nosowych wraz z przegrodą oraz stwierdzenie obecności patologicznych zmian (guzków czy polipów) [4].

Uzupełnieniem w/w procedur badawczych są badania tympanometryczne [1]. Tympanometria jest pomiarem immitancji akustycznej ucha w funkcji ciśnienia powietrza w kanale słuchowym. Termin „immitancja” to pojęcie ogólne odnoszące się zarówno do impedancji (oporności akustycznej stawianej przez strukturę przewodzącą dźwięk dla przepływu energii akustycznej), jak i admitancji (odwrotności impedancji – podatność struktury na przepływ energii akustycznej) [3].

Powyższe badania stanowią standardowa procedurę diagnostyczną, punt wyjścia do dalszego postępowania. Konieczne jest więc, by wszyscy pacjenci przeszli tą część, niezależenie od wieku.

Badanie endoskopowe

Trzeci migdałek jest strukturą, która podczas oglądania gardła pozostaje niewidoczna i tylko specjalista z zakresu laryngologii jest w stanie ocenić jego budowę. Ocena wizualna jest możliwa na wiele sposobów, a mianowicie – badanie palcem, które jest zdecydowanie nieprzyjemne dla dziecka, a co więcej przez brak współpracy dziecka może również być niewiarygodne i dać niemiarodajny wynik. Innym sposobem jest badanie za pomocą specjalistycznego lusterka, który również wymaga od dziecka współpracy i zachowania spokoju podczas badania. Jeśli zbadanie migdałka w ten sposób jest niemożliwe, można wykonać zdjęcie RTG, które naraża dziecko na dawkę promieniowania. Rozwiązaniem może być badanie wykonane za pomocą endoskopu – stosunkowo łatwe do wykonania, dające dużą wiarygodność, bezpieczne i komfortowe dla małego pacjenta. Procedura badawcza polega jedynie na wprowadzeniu cienkiego, giętkiego endoskopu do nosa albo endoskopu o dużym kącie widzenia do jamy ustnej [2].

fot. panthermedia

Jak widać, większość z badań może być kłopotliwa do wykonania, z racji tego, że wymaga od pacjenta współpracy. Małe dzieci, w odniesieniu do nieprzyjemnych doznań, takich jak badanie palcem czy lusterkiem, nie są chętne do współpracy. Badanie z wykorzystaniem endoskopu jest nieiwazyjne i nie wymaga szczególnej współpracy ze strony dziecka, stąd jest badaniem, które z powodzeniem można zastosować nawet u młodszych dzieci.